KAYSERİ İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ

Ekonomik Yapı

EKONOMİK YAPI

Kayseri ili, elverişli ulaşım ve enerji olanaklarının yanı sıra zengin yeraltı kaynaklarıyla birlikte önemli ölçüde gelişmiş sanayisi ile önde gelen iller arasında yeralmaktadır. Kayseri ilinin gelişmesinde başlıca faktörlerden birisi, ticaret ve zanaatta ilin geçmişten günümüze önemli bir kültürel birikime sahip olmasıdır. Kayseri'de halkın yarısından çoğu ilçe merkezi kent ve kasabalarda yaşar. Eskiden başta halıcılık olmak üzere dokumacılık, dericilik ve bakırcılık gibi üretim etkinlikleriyle tanınan ve canlı bir ticaret yaşamı olan Kayseri yöresi, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde oldukça sönükleşti. Bu sırada tarımsal üretimi, tüketim gereksinmesini karşılamaya yetmeyen bir durumda olan Kayseri'nin ekonomisi Cumhuriyet döneminde, 1926'da halı ipliği ve uçak montaj fabrikalarının açılması, 1927'de demiryolu bağlantısının kurulmasının ardından canlanmaya başladı. 1950'den sonra karayolu ulaşım bağlantılarının güçlenmesi ve tarıma dayalı sanayi yatırımlarının artması, ilin hızla gelişmesine yol açtı. Tüm bu gelişmelere karşın halkın önemli bir bölümü geçimini tarımdan sağlar. Kayseri ilinde yetiştirilen başlıca ürünler buğday, arpa, şeker pancarı, patates, çavdar, elma, soğan, baklagiller, üzüm ve ayçiçeğidir. Ayrıca ilde yaygın olarak sebze ve meyve üretimi de yapılır. Hayvansal ürün elde etmeye yönelik olarak yetiştirilen başlıca hayvanlar koyun ve sığırdır. Kayseri, Türkiye'de en çok sığır eti üretimi yapılan iller arasında altıncı sırada yer alır. Kayseri'de hayvancılığa bağlı olarak yapılan pastırma üretimi önemlidir. Uzunyayla yöresinde eskiden beri iyi cins koşu atı yetiştiriciliği yapılır. Tavukçuluk ve arıcılık da gelir kaynakları arasında yer alır. Kayseri ilindeki başlıca sanayi kuruluşları un, unlu ürünler, şeker, süt, et ürünleri, meyve suyu, konserve, yem, dokuma, deri, traktör takım tezgâhları, makine, metal eşya, mukavva, orman ürünleri, kablo, boru, plastik, tuğla, kiremit fabrikaları ile ordu için pil ve batarya üreten fabrikalardır. Kayseri ilinin başlıca turistik yöreleri Erciyes Dağı ile Sultansazlığı'dır. Manyas Gölü'n-den sonra Türkiye'nin en önemli ikinci kuş cenneti olarak kabul edilen Sultan Sazlığı nda yaşayan ve konaklayan su kuşları için bir koruma ve üretme alanı kurulmuştur. Yahyalı yöresindeki yaban keçileri ile keklikler için de böyle bir alan ayrılmıştır. Yeraltı kaynakları açısından oldukça zengin olan Kayseri ilinde bakır, kurşun, çinko, pirit, krom, alüminyum, demir ve linyit yatakları ile maden suyu kaynakları vardır. Eti-bank'a bağlı Orta Anadolu Krom İşletmesi ile Çinko-Kurşun Metal Sanayii AŞ (ÇİNKUR) madencilik alanındaki önemli kuruluşlardır.

 
Toplum ve Kültür
Önemli ticaret ve askeri hareket yollarının kavşak noktasında bulunan il toprakları çok eskiçağlardan bu yana sürekli yerleşim yeri olmuştur. Hititler döneminde Kültepe daha sonraki dönemlerde Kayseri (Mazaka) önemli merkezler olarak ortaya çıktı. Persler'le bölgeye giren İran kültürü uzun süre etkinliğini sürdürmüş, bu kültür daha sonra Hıristiyan kültürüne dönüşmüştür.
Kayseri'nin geleneksel el sanatlarından olan dokumacılık günümüzde de sürdürülürken, bakırcılık ve dericilik eski önemini yitirmektedir. Eskiden yaygın olarak üretilen su, süt, salep güğümleri ile Kayseri ibrikleri İç Anadolu'nun aranan ürünleri arasında yer alırdı.
İldeki en eski yerleşme merkezlerinden biri olan Kültepe'de yapılan kazılarda iplik eğiril-mesinde kullanılan bazı el aletlerine rastlanmıştır. Tarihi bu kadar eskiye dayanan dokumacılığın en yaygın olduğu yöre Bünyan'dır. Bu yöredeki hemen her evde bir halı dokuma tezgâhı vardır. Selçuklular döneminde gelişen bu el dokuması döşeme yaygıları genellikle "Kayseri halısı" adıyla bilinir. Kayseri halısının başlıca çeşitleri taban, seccade, karyola ve kelledir. İran halıcılığından etkilendiği sanılan Kayseri halıcılığında özgün renk ve desenler günümüzde değişikliğe uğramaktadır. Daha çok göçer Afşarlar'ın geleneksel bir uğraşı olan kilim ve yük çulu dokumacılığı varlığını günümüzde de sürdürmektedir.
Kültepe kazılarında ortaya çıkarılan tarihsel buluntular Kültepe Müzesi'nde, Kayseri yöresinde yapılan öteki kazı ve araştırmalarda ele geçirilen buluntular Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde, bu yöreyi tarihsel açıdan tanıtan derleme yapıtlar da Kayseri Etnografya Müzesi'nde sergilenmektedir. Günümüzde Kayseri ilindeki başlıca yükseköğrenim kurumu Erci-yes Üniversitesi'dir.
 
İl Merkezi: Kayseri
Asurlular tarafından bir ticaret kolonisi olarak kurulan Mazaka, Anadolu'daki Pers egemenliği sırasında oluşturulan Kapadokya sat-raplığının merkeziydi. Kentin adı, Kapadokya Krallığı döneminde Eusebeia biçiminde değiştirildi. Mazaka-Eusebeia adıyla da anılan kent, Roma döneminde Sasani saldırılarına karşı koyabilmek için surlarla çevrildi. Romalılar tarafından "Sezar" ya da "Kayser" kenti anlamında Caesarea ya da Kaisareia olarak adlandırılan kent, bu dönemde de Kapadokya eyaletinin merkeziydi.
Bizans döneminde yapıldığı sanılan, Selçuklular, Karamanoğulları ve Osmanlılar tarafından da onarılarak kullanıldığı bilinen Kayseri Kalesi'nin yakın dönemde onarılan iç kalesi günümüzde sarraflar çarşısı olarak düzenlenmiştir. Roma döneminde para basılan bir darphanesi de olan kentte 4. yüzyılda dokumacılık yapılan ve silah üreten atölyeler vardı. Hıristiyanlık'ın yayıldığı dönemde önemli bir dinsel merkez olan kent, Araplar tarafından "Kayseriyye" olarak adlandırıldı. Danişmendli ve Selçuklu dönemlerinde değerli mimarlık yapıtlarıyla süslenen Kayseri kenti, bu dönemin başlıca ekonomik, kültürel ve yönetsel merkezlerindendi. Selçuklular' dan kalma en önemli yapı Çifte Medrese'dir. Çifte Medrese'nin Anadolu'da yapılan ilk hastane yapısı olduğu kabul edilir. İki bölümden oluşan Çifte Medrese'nin medrese bölümünde tıp dersleri verilir, şifahane bölümünde hastanesi yer alırdı. Çifte Medrese'de bugün Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü ve Müzesi bulunmaktadır. İlin ortabatı kesiminde yer alan Kayseri kenti dağlarla çevrili düz bir alanda kurulmuştur. Kent karayolları boyunca genişlemektedir. Kentin geleneksel merkezini kalenin güneyinde kalan küçük bir alan oluşturur. Kentteki sanayi kuruluşlarında elde edilen ürünlerden bazıları yurtdışına satılır. Kayseri kenti aynı zamanda önemli bir ulaşım merkezidir. Kırşehir, Nevşehir ve Niğde'yi Sivas, Malatya ve Kahramanmaraş'a bağlayan karayolu ile Irmak ve Ulukışla ile Sivas arasında bağlantı kuran demiryolu kentten geçer. Kayseri kentinin Türkiye'nin öteki merkezleriyle havayolu bağlantısı da vardır.
 
SANAYİ
Küçük sanayi siteleri ve organize sanayi bölgeleri sanayi sektörünün altyapısı olarak değerlendirilebilir. Kayseri'de KSS kapsamında 3500'e yakın işyeri yapılmıştır. İlde 8 KSS faaliyet göstermektedir. Kayseri'de 6 organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. 1. Organize Sanayi Bölgesi dışındakiler henüz sanayiye katkıda bulunmamaktadırlar. Sanayi altyapısı çerçevesinde Kayseri Serbest Bölgesi de önemli görülmektedir. Kayseri'de 500'e yakın sanayi işletmesi vardır. Kayseri imalat sanayi gelişmişlik sıralamasında 18.'dir.
 
TİCARET
Ticaret sektörü, gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla olan iki yönlü bağlantısı ve gerekse yarattığı gelir ve istihdam açısından Kayseri için çok önemlidir. Sanayi yapısı ile tarım ve hayvancılık potansiyeli Kayseri'deki mevcut ticari hayatın gelişmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kayseri'nin sanayi üretim kapasitesi ve çeşitliliği dış ticareti de geliştirmiştir. Bir milyar dolar ihracat gerçekleştirilmektedir. İlde 20000'i aşkın ticaretle uğraşan işyeri vardır. Kayseri'de bankacılık da gelişmiştir.
 
TARIM
Tarım, Kayseri ekonomisinde sanayi, ticaret, ulaştırma sektörlerinden sonra gelmektedir. 671.000 hektar arazi tarımda kullanılmaktadır. Bu miktar il topraklarının % 40'ına karşılık gelmektedir. İl sanayisinin % 13'ü tarım dışı, % 6'sı çayır-mera, %41'i orman fundalıktır. Tarım arazisinin % 48'i tahıl ekimine ayrılmakta % 42'si ise nadasa bırakılmaktadır. Kalanı baklagillere, endüstriyel bitkilere, yağlı tohumlara, yumru bitkilere, sebzelere ve meyveciliğe ayrılmıştır.607.000 hektar sulanabilir arazinin 150.000 hektarı ekonomik olarak sulanabilmektedir. Sulama kapasitesi artarken sulu tarımda verim 5-6 kat artacağından sulama projeleri inşaatları sürdürülmektedir.
 
HAYVANCILIK
Kayseri'de küçük ve büyükbaş hayvancılık Türkiye ortalamasına yakın olup, küçükbaş potansiyeli büyükbaş potansiyeline göre daha fazla gelişmiş durumdadır. Kanatlı hayvan varlığı Türkiye ortalamasının iki katı seviyesindedir. Kayseri'de üretilen hayvansal ürünler içerisinde parasal değer olarak ilk sırayı et, ikinci sırayı süt, yumurta da üçüncü sırayı almaktadır. Beyaz et 4. ana üründür. Kayseri'de tatlısu balıkçılığı da sürekli gelişmektedir.
 
ORMANCILIK
Kayseri orman potansiyeli bakımından zengin değildir. Türkiye orman varlığının %0,5'i Kayseri'dedir. Kayseri'de 22000 hektar normal ve 85000 hektar bozuk olmak üzere 107000 hektar orman arazisi bulunmaktadır. Orman yapısının zayıflığı orman ürünleri üretimini de sınırlamaktadır.
 
TURİZM
Selçuklu medeniyetinin ve mimarisinin en özgün eserlerini barındıran, Erciyes ile kış turizmine imkan sağlayan, Soğanlı ve Erdemli vadileri ile Ürgüp ve Göreme kadar görsel ve tarihi zenginlikler ile Kapuzbaşı şelaleri ve yedi göller ile yurdun en güzel doğal güzelliklerine sahip olan Kayseri ili, ülkemizin yaz turizmi hariç her turizm dalında ciddi potansiyeli olan ender illerimizden birisidir.